Als de dokter het zegt

Ik zit bij Rosa op de koffie. Een mooi eigengereid mens met het hart op de tong. Ze heeft ruwe werkhanden en een geleefd, zongebruind gezicht. Ze wil dat ik haar bij de voornaam noem en voor haar ben ik nu Jeannet. Tot nu toe gaat het gesprek over ‘koetjes en kalfjes’, in dit geval over de paarden waar ze voor zorgt. Ik geniet van haar kennis en wijsheid en leer weer van alles.  

Dan vraag ik of ze heeft onthouden waar ik voor kom. “Zeker, kiek ens hier Jeannet” antwoordt ze norsig, wijzend naar haar voorhoofd. “Wat steet doar?”

Voor Rosa voelt de diagnose als een oordeel. En nu de dokter het hardop heeft uitgesproken staat ze schaakmat. Ze heeft het lang kunnen verbloemen bij iedereen. Vooral voor de buurvrouw die zich dagelijks om haar bekommert. “Denne is altied zo nieuwschierig”.

De vergissinkjes en de foutjes die ze in toenemende mate maakt, wist ze feilloos te verdoezelen en goed te praten. Maar nu heeft ze het gevoel dat er met dikke letters op haar voorhoofd staat geschreven: ‘DEMENT’. Haar wereld is met die uitspraak van de dokter letterlijk ingestort. Alles voelt opeens als los zand. De regie kwijt. Het overzicht kwijt. Alles kwijt. Angst voor de toekomst en vooral om nooit meer voor vol te worden aangezien.  
Beter is het om er niet over praten, dan is er ook niks aan de hand, want zelf merkt ze eigenlijk niks. Als niemand erover praat denkt ze er ook niet aan en geniet ze nog evenveel van het leven als eerst. “En zeg noe zelf, iedereen verget wel ens wat”. “Rosa”, zeg ik. “Als de buurvrouw het zegt is het een oordeel, maar als de dokter het zegt is het een verklaring.

Het verklaart waarom je af en toe even in de war bent. Je voelt zelf ook vast wel dat dat er niet beter op wordt de laatste tijd”. Rosa knikt instemmend. Dementie overkomt je en ik gun haar dat te kunnen accepteren. De foutjes horen er nou eenmaal bij en er is van alles voor te verzinnen als die teveel risico meebrengen. “Vanaf nu kunnen we vooral kijken naar alles wat je goed af gaat en fijn vindt om te doen. Nu kan de buurvrouw haar goedbedoelde maar pijnlijke oordeel thuis laten”.  

Dementie komt in veel gevallen sluipend zoals bij de ziekte van Alzheimer, maar soms ook ineens met grote stappen. Bijvoorbeeld als de doorbloeding ergens in de hersenen opeens stagneert, dan kan een vasculaire dementie het gevolg zijn. Schade aan het brein verandert je, afhankelijk van waar de schade precies zit en de ernst ervan. In veel gevallen begint het met problemen met het opslaan van nieuwe informatie, zonder dat je je daar van bewust bent. Bij ‘gewone’ vergeetachtigheid komt een antwoord op een later moment wel weer oppoppen. Bij schade aan het brein is het vaak niet opgeslagen, waardoor het op een later moment ook niet meer komt.

Het is van groot belang om op tijd een verklaring te vinden voor veranderingen. Een vroege diagnose bij dementie geeft een mogelijkheid om, samen met je naasten, te kunnen begrijpen, verwerken en te accepteren dat je ziek bent. Daarna kun je samen focussen op al die dingen die je gewoon als mens hartstikke goed af gaan.  

En wie weet hebben de veranderingen een andere oorzaak die nog te tackelen is, zodat het proces stopt, vertraagt of zelfs verbetert.  

Het is immers pas dementie als de dokter het zegt.