Geduldig nieuwjaar!

In de eerste weken van januari komen er doorgaans wat meer verontruste telefoontjes binnen dan gewoonlijk. Zo belt ook Ellen, de dochter van Willem en Rikie. “Het gaat niet goed met ma”, zegt ze. “Ze is de afgelopen nachten behoorlijk aan het spoken en houdt mijn vader daardoor ook wakker. Overdag is ze mopperig en overmatig druk. Ze haalt de kasten overhoop en mijn vader kan momenteel niks goed doen bij haar. Door slaapgebrek wordt zijn lontje natuurlijk ook steeds korter. Dit gaat echt niet langer zo Jeannet.”  

Rikie heeft de ziekte van Alzheimer, een sluipende veroorzaker van dementie, maar vergeleken met een maand geleden is dit een grote verandering. Toen trof ik haar samen met Willem in het Annahuis. Daar zat ze gezellig op de praatstoel. Ze keek ernaar uit om met de feestdagen alle kinderen en kleinkinderen om zich heen te hebben, zoals vanouds. Ik vraag aan Ellen hoe de feestdagen voor haar ouders zijn verlopen. “Heel goed”, zegt ze. “We hebben het fijn gehad met elkaar. Pa en ma hebben allebei genoten en ma heeft het allemaal rustig over zich heen laten komen. Een groot contrast met nu”.  

Om ons heen horen we veel mensen zeggen blij te zijn dat het weer januari is. Ik betrap mezelf er ook op. Ongeacht of we de kerstdagen als een gezellige tijd ervaren of niet, de drukke decembermaand gooit vaak flink wat roet in zowel onze dagelijkse als wekelijkse routines. Onze routines kun je vergelijken met de automatische piloot in een vliegtuig.  

Dankzij dit vernuftige instrument blijft het toestel op koers en hoeft de piloot niet continu 100% geconcentreerd te blijven navigeren en bij te sturen tijdens een lange vlucht Hij kan zo nu en dan zelfs even opstaan om lekker de benen te strekken. Zo zorgen routines er bij ons voor dat we ons leven op koers houden. Dankzij onze eigen automatische piloot kunnen we op bepaalde momenten met een gerust hart een beetje minder oplettend zijn, relaxt een wandeling maken en kunnen we ontspannen gaan slapen zonder het gevoel te hebben van alles te ‘moeten’.  

Bij mensen met dementie duurt het na de decembermaand vaak meerdere weken voordat het overzicht weer een beetje terugkomt in het hoofd. Willem heeft de kerstboom dan al wel de deur uitgedaan, maar de verlichte boom in een tuin verderop in de straat brengt alsnog wat verwarring bij Rikie. Haar gevoelsbrein zegt dat ze nog van alles ‘moet’, maar wat ook alweer? Zo wordt ze ook nog eens extra geconfronteerd met een geheugen wat haar in de steek laat en een denkend brein dat niet lekker meewerkt. Het gevolg is onrust en boosheid.  

Het bieden van regelmaat, begrip, geruststelling en vertrouwen gaat Rikie helpen. Het terugvinden van de vaste routines, na een periode met ingrijpende veranderingen of extra drukte, kost bij een beschadigd brein veel tijd.  

Een moeilijke periode voor Willem, waarin zijn geduld flink op de proef wordt gesteld.