Het raalter Carillon
Historie
Het carillon van Raalte, ook wel beiaard genoemd behoort tot de zware beiaarden van Nederland. Het carillon is in 1974 gebouwd door Koninklijke Petit & Fritsen uit Aarle-Rixtel en bestaat uit 37 klokken waarvan de zwaarste 1783 kg weegt.
Het carillon kan op twee manieren worden bespeeld: handmatig en automatisch. Bij het handspel brengt de beiaardier de klokken met klepels, die via het stokkenklavier worden bespeeld, tot klinken. De beiaardier kan in zijn spel nuances aanbrengen (hard, zacht, snel, langzaam etc.) om de muziek levend te maken. Bij het automatisch bespelen stuurt een computer de magneethamers aan, zodat een voorgeprogrammeerde melodie klinkt.
Het carillon van Raalte is, zoals veel van deze instrumenten van na de Tweede Wereldoorlog, gebouwd op bestaande luidklokken. De drie zware klokken uit 1948 vormen de basis van het instrument en hangen in een houten klokkenstoel. Deze klokken hebben ook functies als heel- en halfuurslag en als luidklok.
Bovenop de houten klokkenstoel is een stalen frame gebouwd, waarin de overige klokken van het carillon hangen.
Staaldraden vormen de verbinding tussen klepels en klavier. Het vervangen van een staaldraad is een klusje dat meestal door de Technische Dienst van de gemeente wordt uitgevoerd. Het instrument is verder in onderhoud bij Koninklijke Eijsbouts uit Asten. Dit bedrijf zorgt ook voor een goede werking van de automaat en de luidklokken.
De aankoop van het carillon is in 1974 voor een groot deel door de Raalter bevolking gefinancierd. De inzamelingsactie leverde in zeer korte tijd het benodigde bedrag op, waardoor de gemeente de financiering rond kon krijgen. Het instrument vertegenwoordigt een nieuwwaarde van ca. € 300.000,-.
Door de zogenoemde gesloten toren klinkt de beiaard niet alleen warm en zangrijk, maar wordt het instrument ook tegen nadelige weersinvloeden beschermd. Dit carillon behoort tot de mooiste instrumenten van de provincie Overijssel en is door haar uitstekende positie, net buiten het winkelcentrum, nergens opdringerig maar toch overal goed te horen.
Wanneer speelt het carillon
Het carillon wordt elke week twee keer bespeeld:
- op woensdagmorgen tijdens de markt; van 11.00 uur - 12.00 uur (de zogeheten marktbespeling)
- op vrijdagavond tijdens de koopavond van 19.30 uur - 20.30 uur.
De marktbespelingen maken onderdeel uit van een eeuwenoude traditie. In 1510 werd voor het eerst een carillon handmatig gespeeld (in Oudenaarde te België), waardoor onze traditie meer dan 500 jaar oud is.
De automatische muziek gaat nog verder terug. Zij is ontstaan in de tijd dat een simpel melodietje (de zogeheten voorslag) de uurslag aankondigde, waarop al het sociaal-culturele en geestelijke leven was gebaseerd. Klokken dienden in de middeleeuwen voornamelijk om de getijdendiensten en de openbare gelegenheden (sluiting van poorten, brandalarm, rechterlijke uitspraken etc.) aan te geven. Om de mensen op de uurslag te attenderen, werd een kort deuntje door een speeltrommel tot klinken gebracht, die in verbinding stond met het uurwerk. In Raalte worden deze functies door de computer bediend.
Het carillon van dichtbij meemaken?
Wilt u een bezoek brengen aan het carillon en van dichtbij meemaken hoe een carillon werkt? Beiaardier Henk Veldman ontvangt u graag aan de voet van de toren (033-4729137 of 06-53825778).
Wie is de beiaardier
Henk Veldman (1965) is sinds 1 april 2009 beiaardier van Raalte. Hij heeft beiaard gestudeerd aan de Nederlandse Beiaardschool te Amersfoort bij Bernard Winsemius en behaalde in 2001 zijn einddiploma. Hij is ook beiaardier van Middelstum en adjunct-beiaardier van Rhenen.
Henk Veldman studeerde orgel aan het Groninger Conservatorium bij Wim van Week en in Arnhem bij Theo Jellema. Als organist is hij verbonden aan de Lutherse Kerk en de Bergkerk in Amersfoort en aan de Hippolytuskerk in Middelstum.