Houd de laadjes soepel

“Ga je nog een kerstboom zetten dit jaar, Annie?” Ze kijkt me aan en ik zie haar een beetje geschrokken nadenken. Oei, deze vraag raakt haar. Niet omdat Kerst haar zozeer emotioneert, maar omdat mijn vraag als een dartpijltje haar faalgevoel aanprikt. Haar gevoel vertelt haar nog niet dat het al december is en haar brein slaat de datum niet meer op. Lastig. “Nee, ik begin er niet meer aan” is het antwoord en het klinkt nogal resoluut, alsof ze er goed over na heeft gedacht. “Elk jaar is het weer hetzelfde gedoe. Nee, ik doe het niet meer en laat de boel voortaan mooi op zolder staan.” “Ach…”, zeg ik. “Je hebt nog gelijk ook. Maar de maand is nog lang. Het kan volgende week ook nog wel. Wie weet komen de kerstkriebels nog wel opborrelen bij je”. “Nou nee hoor. Kun je rekenen?” Vraagt ze. Ik knik. “Reken er dan maar niet op”. Ik moet enorm lachen en Annie haar ogen twinkelen weer.  

Faalgevoel ligt altijd op de loer bij dementie, maar het gevoel is zeer onterecht aanwezig, want het ontstaat door hersenschade en dat overkomt je. Dementie overkomt je.  

Het ontstaat zodra iemand je een eenvoudige vraag stelt, waarop je het antwoord schuldig moet blijven omdat de lade waar het in hoort te zitten niet opengaat. We kunnen ons brein zien als een eindeloos grote ladekast, waar we ons leven lang nieuwe kennis en ervaringen in stoppen. 

Als we jong zijn schuiven de lades soepel open en dicht en weten we blindelings welke lade we moeten openen als we iets zoeken. Zodra de kast ouder wordt krijgt het wat gebruikssporen. De lades die we veel gebruiken blijven redelijk soepel, daarin zitten onze routines opgeslagen. Die gaan open zonder erbij na te hoeven denken. De minder gangbare lades vragen wat meer tijd om te vinden en te openen en bij dementie gaan er geleidelijk aan ook steeds meer op slot, omdat ze beschadigd zijn. 

Daarbij komt dat bij dementie de ongebruikte lades, waar nieuwe informatie in moet, bijna niet meer open willen, tenzij er een dot emotie bij komt. Dan wil het nog wel eens lukken. Gevoelens die je als mens raken, zowel de positieve als de negatieve, worden daardoor vaak wél onthouden. Dat gebeurt met name in die moeilijke beginfase, waarin het zo belangrijk is dat je actief blijft om de bloeddoorstroming op gang te houden. Samen lichamelijk actief blijven en plezier maken met elkaar werkt als boenwas op de ladekast. Help elkaar met regelmaat de kast te boenen. Vergeet daarbij vooral de oude laadjes niet, want daar zitten de mooiste verhalen in. Oh, en Annie heeft de kerstboom inmiddels toch van zolder gehaald. Haar gevoel zegt dat kerst eraan komt.